NSA utrzymał w mocy skasowanie czterech uchwał anty-LGBT

28 czerwca Naczelny Sąd Administracyjny podjął decyzję w sprawe 4 uchwał anty-LGBT – Serniki, Istebna, Osiek i Klwów muszą wycofać się z homo- i transfobicznych uchwał. To pierwszy prawomocny wyrok w sprawie tzw. uchwał anty-LGBT i wielkie zwycięstwo byłego RPO Adama Bodnara, społeczności LGBT+ i praw człowieka. Kampanię Przeciw Homofobii na sali sądowej reprezentowali: adw. Paweł Knut i apl. adw. Milena Adamczewska-Stachura.

W 2019 roku samorządy na terenie całego kraju zaczęły masowo przyjmować dyskryminujące osoby LGBT+ uchwały nazywane uchwałami anty-LGBT. Reakcją sprzeciwu byłego już RPO, Adama Bodnara było wniesienie do 9 wojewódzkich sądów administracyjnych skarg wynikających z treści owych uchwał.  28 czerwca. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał 4 skargi kasacyjne w sprawach tzw. uchwał anty-LGBT przyjętych przez rady gmin Serniki, Istebna i Klwów oraz radę miejską w Osieku. We wszystkich tych sprawach WSA (odpowiednio w Lublinie, Gliwicach, Warszawie – wydział w Radomiu i w Kielcach) stwierdziły w 2020 r. nieważność tych uchwał na skutek ich zaskarżenia przez Rzecznika Praw Obywatelskich. NSA rozpoznał sprawę dotyczącą uchwały rady gminy Serniki na rozprawie, a pozostałe 3 sprawy na posiedzeniu niejawnym. We wszystkich 4 sprawach oddalił skargi kasacyjne, a tym samym potwierdził nieważność homo- i transfobicznych uchwał.  

Sądowa Porażka Prokuratury i Ordo Iuris

Skargi kasacyjne od wyroków wnieśli Prokurator Krajowy, organy gmin i Ordo Iuris, podnosząc szereg bezpodstawnych zarzutów. Ich argumentacja oparta była na założeniu, że droga sądowa była niedopuszczalna, gdyż organy przyjęły tylko niemające skutków prawnych deklaracje. Twierdzili również, że gminy prawo je podjąć, ponieważ działały w granicach wolności wypowiedzi organu, w celu obrony moralności wspólnoty samorządowej przez “demoralizującą ideologią LGBT”. Kontrargumenty przedstawił Rzecznik Praw Obywatelskich w odpowiedziach na skargi kasacyjne, a także Kampania Przeciwko Homofobii, Stowarzyszenie im. Zbigniewa Hołdy i Federacja Znaki Równości jako uczestnicy postępowania. 

NSA: nikt nie może być dyskryminowany

Podczas gdy uzasadnienia wyroków wydanych na posiedzeniach niejawnych nie są jeszcze znane, w uzasadnieniu ustnym wyroku wydanego na rozprawie NSA wskazał, m.in. że:

• uchwała powinna być oceniania pod kątem jej rzeczywistej treści, a nie intencji wyrażanych przez organ, który je wydał;
• istotą przekazu w uchwale jest negowanie działań równościowych i antydyskryminacyjnych;
• uchwała odnosi się do osób LGBT+;
• celem działań państwa i władzy publicznej powinno być zawsze dobro wspólne –  wyznacza ono granice ingerencji w prawa i wolności jednostki;
• państwo jest wspólnotą wszystkich obywateli i obywatelek – nikt nie może być dyskryminowany z jakiejkolwiek przyczyny;
• władze publiczne są zobowiązane do ochrony praw obywateli i obywatelek, w tym należących do mniejszości;
• uchwała narusza godność, cześć, dobre imię i życie prywatne określonej grupy mieszkańców i mieszkanek (osób LGBT+);
• osoby LGBT+ mają prawo do otwartego i swobodnego życia na równi z osobami heteroseksualnymi;
• seksualność jest przedmiotem badań naukowych – nie może być wykluczana z programów nauczania.

Zwycięstwo RPO, społeczności LGBT+ i praw człowieka

Dzisiejsze orzeczenia to pierwsze wyroki NSA w sprawach uchwał anty-LGBT. Mają więc kluczowe znaczenie, gdyż potwierdzają ugruntowaną przez Wojewódzkie Sądy Administracyjne linię orzeczniczą, z której wynika, że uchwały tego typu są bezbarwne i dyskryminują społeczność LGBTQIA. We wszystkich 9 sprawach zainicjowanych skargami RPO, WSA stwierdziły nieważność zaskarżonych aktów. 5 wyroków WSA pozostaje nieprawomocnych, gdyż wniesione od nich skargi kasacyjne czekają na rozpoznanie. Dzisiejsze wyroki oznaczają natomiast prawomocne zakończenie pierwszych 4 spraw, a jednocześnie wskazują na stanowisko NSA w tych postępowaniach – przeciwko homofobii, za równym traktowaniem i ochroną praw osób LGBT+. To wielka wygrana Rzecznika Prawo Obywatelskich, naszej społeczności i praw człowieka. Decyzję NSA komentują reprezentujący KPH przed sądem  apl. adw. Milena Adamczewska-Stachura i adw. Paweł Knut z kancelarii Knut Mazurczak Adwokaci.

Dzisiejszy wyrok NSA to wielki sukces praw człowieka i ważny krok w stronę wzmacniania ochrony prawnej osób LGBT+ w Polsce. Sąd potwierdził, że dyskryminacja ze strony organów władzy publicznej jest niedopuszczalna, a rzekoma “ideologia LGBT” nie istnieje. Takie orzeczenia potwierdzają sens walki z homofobią na drodze sądowej – stwierdza apl. adw. Milena Adamczewska-Stachura 

Naczelny Sąd Administracyjny stanął dziś po właściwej stronie historii: osoby LGBT to nie ideologia a ludzie, którzy mają takie samo prawo do ochrony, jak inne osoby zamieszkujące Polskę. Sędziowie podkreślili przy tym wyraźnie, że państwo jest wspólnotą wszystkich obywateli, zaś celem działań organów władzy publicznej, a więc i organów samorządu terytorialnego może być wyłącznie dobro wspólne, w którym nie ma miejsca dla tego rodzaju uchwał – podsumowuje adw. Paweł Knut.

Sygnatury wyroków WSA i NSA: 

• wyrok WSA w Gliwicach z dnia 14 lipca 2020 r., sygn. akt III SA/Gl 15/20 → wrok NSA z dnia 28 czerwca 2022 r., sygn. akt III OSK 3746/21; 
• wyrok WSA w Warszawie z dnia 15 lipca 2020 r., sygn. akt VIII SA/Wa 42/20 → wrok NSA z dnia 28 czerwca 2022 r., sygn. akt III OSK 4240/21;  
• wyrok WSA w Lublinie z dnia 6 sierpnia 2020 r., sygn. akt III SA/Lu 7/20 → wrok NSA z dnia 28 czerwca 2022 r., sygn. akt III 3746/21; 
• wyrok WSA w Kielcach z dnia 11 września 2020 r., sygn. akt II SA/Ke 382/20 → wrok NSA z dnia 28 czerwca 2022 r., sygn. akt III OSK 4041/21 
• wyrok WSA w Krakowie z dnia 10 stycznia 2022 r., sygn. akt III SA/Kr 976/21 – nieprawomocny 
• wyrok WSA w Krakowie z dnia 10 stycznia 2022 r., sygn. akt III SA/Kr 975/21-  nieprawomocny  
• wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 29 marca 2022 r., sygn. akt II SA/Rz 1825/21 – nieprawomocny 
• wyrok WSA w Lublinie z dnia 9 maja 2022 r., Sygn. akt III SA/Lu 8/22 – nieprawomocny
• wyrok WSA w Lublinie z dnia 9 maja 2022 r., sygn. akt III SA/Lu 751/21 – nieprawomocny