Wesprzyj KPH

Wróć

Transpłciowa kobieta złożyła skargę przeciwko Polsce. Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł w sprawie W.W.

ETPC orzekł w sprawie W.W. – Polska narusza postanowienia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w obszarze wykonywania kary pozbawienia wolności przez osoby transpłciowe. Potrzebujemy prawnego zabezpieczenia i wytycznych dotyczących postępowania z transpłciowymi osobami osadzonymi. 

O sprawie

W.W., transpłciowa kobieta i obywatelka Polski złożyła skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczącą braku możliwości kontynuowania terapii hormonalnej w zakładzie karnym. Sprawa W.W. jak na dłoni ukazuje brak przygotowania więziennictwa w Polsce na odbywanie kary przez osoby transpłciowe oraz brak systemowych rozwiązań i wsparcia.

W momencie składania skargi W.W. przebywała w zakładzie karnym w Siedlcach. W dokumentach miała jeszcze dane męskie (przed korektą płci metrykalnej). Wtedy władze zakładu karnego odmówiły jej kontynuowania terapii hormonalnej podczas przebywania w więzieniu.

W.W. usłyszała od więziennej psycholożki, że nie ma szczęśliwych osób transpłciowych, po tym W.W. zaczęła się samookaleczać, w zakładzie karnym samodzielnie obcięła sobie jądra. Podczas leczenia w szpitalu, odmówiła przyjmowania hormonów męskich, a szpital odmawiał jej przyjmowania żeńskich. 

Później, W.W. dostała zalecenie od seksuologa, żeby przyjmować żeńskie hormony – jednak zakład karny ich nie zapewniał, otrzymywała je od rodziny – społecznej matki.

Po przeniesieniu do Siedlec lekarz więzienny odmówił dalszego pozwalania na dostarczanie skarżącej leków hormonalnych aż do konsultacji z endokrynologiem. W.W. nie wiedziała, kiedy konsultacja się odbędzie, więc w konsekwencji oszczędzała leki, które miała, samodzielnie obniżając dawkę, żeby starczyło na dłużej.  

Przed wydaniem wyroku w sprawie, Europejski Trybunał Praw Człowieka w trybie “środka tymczasowego” (intermin measure) nakazał Polsce zapewnienie W.W. leków hormonalnych, które W.W. otrzymywała w zakładzie karnym do końca odbywania kary. 

Wyrok ETPC 

W skardze do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka skarżąca podniosła zarzuty naruszenia:

  • art. 3 Konwencji – zakaz tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania; 
  • art. 8 Konwencji – prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego; 
  • art. 2 Konwencji – prawo do życia; 
  • art. 13 Konwencji – prawo do skutecznego środka odwoławczego; 
  • art. 14 Konwencji – zakaz dyskryminacji.

W dzisiejszym wyroku ETPCz stwierdził, że uniemożliwienie kontynuowania terapii hormonalnej osadzonej W.W. stanowiło naruszenie art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. 

  • ETPCz zauważył, że u W.W. zdiagnozowano dysforię płciową, a przepisana jej hormonalna terapia zastępcza miała korzystny wpływ na jej zdrowie fizyczne i psychiczne (według opinii lekarskich), ETPCz przywołał też, że w oparciu o opinie lekarskie przerwanie terapii hormonalnej byłoby zagrażające jej zdrowiu (zarówno psychicznemu jak i fizycznemu) więc, jak podkreślił Trybunał, władze krajowe miały przed sobą mocne dowody wskazujące, że terapia hormonalna stanowi leczenie odpowiednie dla stanu zdrowia skarżącej oraz “Trybunał zauważa, że ​​dyrektor więzienia uzasadnił swoją odmowę uwzględnienia wniosku skarżącego jedynie stwierdzeniem, że wymagana jest opinia endokrynologa. Jednocześnie leczenie zostało przerwane, zanim skarżąca mogła skonsultować się z endokrynologiem”
  • ETPCz zwrócił uwagę, że mimo tego, że leczenie hormonalne zostało przerwane na krótki czas, skarżąca wcześniej przyjmowała jedynie połowę zalecanej dawki; 
  • ETPCz podkreślił, że skarżąca otrzymała niezbędną substytucję hormonalną dopiero po rozpatrzeniu przez ETPCz środka tymczasowego, a nie z powodu zmiany podejścia władz; 
  • ETPCz podkreślił, że W.W. jako transpłciowa osoba osadzona należy do kategorii szczególnie wrażliwej 
  • ETPCz stwierdził, że ​​władzom nie udało się zachować właściwej równowagi pomiędzy konkurującymi interesami, w tym ochroną zdrowia skarżącej i jej interesem w kontynuowaniu terapii hormonalnej związanej ze zmianą płci. Konkludując, Trybunał miał na uwadze szczególną bezbronność skarżącej jako uwięzionej osoby transpłciowej przechodzącej procedurę zmiany płci, która wymagała zwiększonej ochrony ze strony władz. W związku z tym doszło do naruszenia art. 8 Konwencji; 

Trybunał nie badał pozostałych zarzutów, stwierdzając, że wszystkie kwestie prawne zostały rozstrzygnięte powyżej. 

Z mojego punktu widzenia doszło do naruszenia art. 3 EKPCz i to w związku z art. 14, czyli nieludzkie i niehumanitarne traktowanie, czy nawet w mojej ocenie tortury, których doświadczyła skarżąca, były motywowane tym, że jest ona osobą transpłciową, a nad tym zagadnieniem ETPCz w ogóle się nie pochylił – komentuje radczyni prawna Agata Bzdyń, reprezentująca skarżącą w sprawie.  

Ten precedensowy wyrok potwierdza, że Polska narusza postanowienia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w obszarze wykonywania kary pozbawienia wolności przez osoby transpłciowe. Dzisiejszy wyrok potwierdził, że potrzebujemy większej wrażliwości i wytycznych Dyrektora Generalnego Służby Więziennej dotyczących postępowania z transpłciowymi osobami osadzonymi. KPH zabiega o wprowadzenie tych wytycznych, o czym rozmawiałyśmy na spotkaniu z wiceministrą Marią Ejchart. (patrz: Nowa jakość – KPH w Ministerstwie Sprawiedliwości).

Skarżącą W.W. reprezentowała r.pr. Agata Bzdyń. W sprawie, jako strony trzecie biorą udział Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Transgender Europe i Rzecznik Praw Obywatelskich.

Zobacz również

Newsletter KPH

Zapisz się na nasz newsletter, a my zadbamy o to, żeby docierały do Ciebie bieżące informacje nt. działań naszej organizacji.


Potrzebujesz pomocy psychologicznej lub prawnej?