Podwójne zwycięstwo RPO w Lublinie ws. uchwał anty-LGBT

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie ogłosił dzisiaj (9 maja 2022 r.) wyroki w sprawach ze skarg Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara na uchwały anty-LGBT przyjęte przez Sejmik Województwa Lubelskiego i Radę Powiatu Ryckiego. Stwierdził nieważność obu uchwał, m.in. ze względu na ich dyskryminujący osoby LGBTQIA charakter. Tym samym wszystkie 9 skarg RPO na uchwały zostały uwzględnione przez Wojewódzkie Sądy Administracyjne. Wyroki nie są prawomocne. KPH bierze udział w tych postępowaniach w charakterze uczestnika. 

Sąd nie miał żadnych wątpliwości, że uchwały zostały podjęte z naruszeniem prawa, miały charakter częściowo władczy i były wprost sprzeczne z prawem z uwagi na naruszenie godności i podstawowych praw osób należących do społeczności LGBTQIA.  W uzasadnieniu ustnym wyroku w sprawie uchwały Sejmiku Województwa Lubelskiego podkreślono, że przyjęcie uchwały tego typu nie mieści się w granicach wolności wypowiedzi, gdyż wolność słowa powinna być ograniczona w stosunku do organu władzy publicznej, z uwagi na wysokie ryzyko wywołania efektu mrożącego. Sąd wskazał także że Sejmik w uchwale sprzeciwia się prawu osób LGBT do określania własnej orientacji i tożsamości płciowej oraz do jednakowego wsparcia ze strony lokalnych władz. Daje przyzwolenie, a wręcz nawołuje do nieprzestrzegania prawa przez pracodawców w zakresie przepisów prawa antydyskryminacyjnego. Wydźwięk uchwały jest w ocenie Sądu  jednoznaczny.

WSA w Lublinie przywołał też w ustnych motywach wyroku badania przeprowadzone ostatnio przez KPH i Lambdę Warszawa we współpracy z Centrum Badań nad Uprzedzeniami UW, „Sytuacja społeczna osób LGBTA. Raport za lata 2019 – 2020” , z których wynika, że blisko połowa osób LGBTA w Polsce ma poważne symptomy depresji, a osoby LGBTA mieszkające w samorządach, które przyjęły uchwały anty-LGBT, częściej mają myśli samobójcze.

Konieczność wyeliminowania bezprawnej uchwały z porządku prawnego 

Wyrok w sprawie uchwały Sejmiku Województwa Lubelskiego jest o tyle szczególny, że we wrześniu 2021 r., z obawy przed utratą funduszy europejskich, Sejmik zmienił treść uchwały usuwając z niej wszelkie odniesienia do osób LGBT. Ta zmiana nie miała jednak żadnego znaczenia dla konieczności rozpatrzenia sprawy przez WSA, ze względu na różnicę pomiędzy zmianą uchwały, a stwierdzeniem jej nieważności przez Sąd. Tylko ta druga możliwość pozwala na zupełne wyeliminowanie z porządku prawnego dyskryminującej, bezprawnej uchwały. Tym bardziej cieszy, że Sąd rozpoznał sprawę, stwierdził, że uchwała w jej pierwotnym brzmieniu wywołała skutki prawne i wymagała stwierdzenia jej nieważności – komentuje wyrok współpracująca z KPH apl. adw. Milena Adamczewska-Stachura z Kancelarii Knut Mazurczak Adwokacki, która wspólnie z adw. Pawłem Knutem reprezentowała KPH przed WSA w Lublinie.

Ogłoszone dzisiaj wyroki zamykają batalię w sprawach uchwał przed Wojewódzkimi Sądami Administracyjnymi, z pełnym zwycięstwem RPO we wszystkich 9 sprawach. Dotychczas wszystkie wyroki stwierdzające nieważność uchwał zostały zaskarżone kasacyjnie, a zatem postępowania rozstrzygną się ostatecznie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. 

Dotychczasowe wyroki wydane na korzyść Rzecznika Praw Obywatelskich:

1. wyrok WSA w Gliwicach z dnia 14 lipca 2020 r., sygn. akt III SA/Gl 15/20
2. wyrok WSA w Warszawie z dnia 15 lipca 2020 r., sygn. akt VIII SA/Wa 42/20
3. wyrok WSA w Lublinie z dnia 6 sierpnia 2020 r., sygn. akt III SA/Lu 7/20
4. wyrok WSA w Kielcach z dnia 11 września 2020 r., sygn. akt II SA/Ke 382/20
5. wyrok WSA w Krakowie z dnia 10 stycznia 2022 r., sygn. akt III SA/Kr 976/21
6. wyrok WSA w Krakowie z dnia 10 stycznia 2022 r., sygn. akt III SA/Kr 975/21
7. wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 29 marca 2022 r., sygn. akt II SA/Rz 1825/21