Organizacje LGBT+ interweniują ws. Spisu Powszechnego

Ponad 40 organizacji społecznych działających na rzecz praw osób LGBT+ domaga się wprowadzenia zmian w formularzu Spisu Powszechnego. Jak czytamy w piśmie adresowanym do prezesa GUS, formularz w obecnym kształcie zmusza osoby LGBT+ do podawania nieprawdziwych danych dotyczących płci osób transpłciowych i niebinarnych  oraz stanu cywilnego osób żyjących w związkach jednopłciowych. 

Polskie państwo zmusza osoby LGBT+ do podawania fałszywych danych w Narodowym Spisie Powszechnym – alarmowała w mediach społecznościowych tuż po rozpoczęciu Spisu m.in. KPH  (zobacz post TUTAJ). Po przeprowadzeniu pogłębionej analizy formularza wykorzystywanego na potrzeby Spisu przez GUS, ponad 40 organizacji społecznych i grup nieformalnych, w tym m.in. Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Grupa Stonewall, KPH, Miłość Nie Wyklucza,  Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego i Tolerado, wystosowało wspólne pismo do Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) wskazując na dwie główne nieprawidłowości w konstrukcji algorytmu formularza. 

Osoby transpłciowe i niebinarne zmuszone kłamać

Z uwagi na zastosowany w formularzu algorytm osoby transpłciowe  przed formalnym uzgodnieniem płci i osoby niebinarne są zmuszone wpisywać fałszywe dane nt. własnej płci. Dzieje się tak, ponieważ wypełniając formularz konieczne jest podanie zarówno numeru PESEL, jak i płci osoby wypełniającej spis. A te dane w przypadku osób, które dostosowanie płci w dokumentach do płci rzeczywistej mają przed sobą, będą rozbieżne. Po wpisaniu płci rzeczywistej, która nie jest zgodna z tą zakodowaną w numerze PESEL, system identyfikuje błąd i nie pozwala wypełnić Spisu. Jak wskazują  sygnatariusze pisma, poza rażącym naruszeniem godności osób transpłciowych, formularz w obecnym kształcie naraża je na „odpowiedzialność karną i wykroczeniową, a w konsekwencji grozi wykluczeniem ze statystyki publicznej tych grup społecznych, co stanowi ich niedopuszczalną dyskryminację”. Stąd zawarte w piśmie wskazanie wprowadzenia takiej modyfikacji, która da możliwość wpisania innej płci niż ta zakodowana w numer PESEL, a także innej płci niż „kobieta” lub „mężczyzna”.

Mąż a jednak kawaler – co z małżeństwami jednopłciowymi?

Formularz w obecnym kształcie wywołuje niepokój również wśród par osób tej samej płci, które zawarły związek małżeński za granicą. Brak jasnych wytycznych obarcza je odpowiedzialnością z podjęcie decyzji, którą z opcji dot. stanu cywilnego mają wybrać. Czy “żonaty/zamężna”, bo są po ślubie? A może “kawaler/panna”, bo skoro zawarły związek małżeński za granicą, to w Polsce są uznawane za osoby stanu wolnego? Jak czytamy w piśmie do prezesa GUSu formularz w obecnym kształcie “w sposób niedopuszczalny obarcza obywateli i obywatelki odpowiedzialnością za samodzielne wskazanie jakiego stanu cywilnego są w świetle polskiego prawa, przy jednoczesnym ryzyku, że za podanie danych nieprawdziwych  zostanie im postawiony zarzut z art. 56 ustawy o statystyce publicznej” i apelują o zajęcie przez prezesa GUS jasnego stanowiska w tej sprawie rekomendując wprowadzenie takiego rozwiązania, które pozwoli osobom żyjącym w jednopłciowym związku małżeńskim, aby ten fakt mogły wskazać w Spisie.

Zmiany w formularzu albo Narodowy Spis Fałszywych Danych 

Celem Spisu Powszechnego powinno być zebranie pełnej informacji o sytuacji demograficznej w Polsce. Nie jest to możliwe, jeśli osoby transplciowe, w tym niebinarne, pozostaną z niego wykluczone. Liczymy na to, że Prezes GUS postąpi zgodnie z prawnym obowiązkiem poszanowania praw człowieka i zasady równego traktowania, a także z celem rzetelności spisu, i dostosuje odpowiednio jego formularz – wskazuje Milena Adamczewska-Stachura, koordynatorka Grupy Prawnej stowarzyszenia Miłość Nie Wyklucza.

Na wprowadzenie odpowiednich zmian w formularzu, tak by Narodowy Spis Powszechny nie zmienił się w Narodowy Spis Fałszywych Danych, liczy koordynatorka grupy prawnej stowarzyszenia KPH, adw. Karolina Gierdal:

Mamy nadzieję, że GUS podzieli nasze zdanie i uwzględni rekomendacje zawarte w piśmie. Jeśli tak się nie stanie, przedstawimy rzetelne informacje co do tego, jak można postąpić w takiej sytuacji i jakie mogą być tego konsekwencje.

Organizacje zalecają wstrzymanie z wypełnianiem formularza do czasu odpowiedzi ze strony prezesa GUS jednocześnie uspokajając, że czasu na udział w Spisie Powszechnym jest dużo – termin upływa we wrześniu. 

Pismo do Prezesa GUS (treść dostępna TUTAJ) podpisały następujące organizacje społeczne i grupy nieformalne:

1. Atlas Nienawiści
2. Federacja Znaki Równości
3. Fundacja Akceptacja 
4. Fundacja Cicha Tęcza
5. Fundacja Replika
6. Fundacja Równość.org.pl
7. Fundacja Trans-Fuzja
8. Fundacja Tęczowe Rodziny
9. Fundacja Warto Być Równym Nad Wartą
10. Fundacja Wiara i Tęcza
11. Fundacja Wolontariat Równości
12. Fundusz Solidarnościowy im. Milo Mazurkiewicz
13. Grupa Nieustającej Pomocy
14. Helsińska Fundacja Praw Człowieka
15. Kampania Przeciw Homofobii
16. Koło Osób LGBT+ przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Warszawie 
17. Kultura Równości
18. Lobby LGBTQ
19. Łódzkie Dziewuchy Dziewuchom
20. Marsz Równości w Gnieźnie
21. Marsz Równości w Koszalinie
22. Marsz Równości w Rzeszowie
23. Marsz Tolerancji w Koninie
24. Olsztyński Marsz Równości
25. Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego
26. Stowarzyszenie Fabryka Równości 
27. Stowarzyszenie Grupa Stonewall
28. Stowarzyszenie Instytut Równości
29. Stowarzyszenie Lambda Szczecin
30. Stowarzyszenie Lambda Warszawa
31. Stowarzyszenie Marsz Równości w Lublinie
32. Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza
33. Stowarzyszenie My, Rodzice
34. Stowarzyszenie Na Rzecz Lesbijek, Gejów, Osób Biseksualnych, Osób Transpłciowych Oraz Osób Queer „Pracownia Różnorodności”
35. Stowarzyszenie Na Rzecz Osób LGBT Tolerado
36. Stowarzyszenie Prowincja Równości 
37. Stowarzyszenie Stan Równości
38. Stowarzyszenie Tęczowe Opole
39. Stowarzyszenie Tęczówka 
40. Stowarzyszenie Queerowy Maj
41. Tęczowa Częstochowa
42. Tęczowe Podbeskidzie
43. Tęczowy Białystok
44. Tęczowy Tarnów
45. Uczelniana Organizacja Studencka Queer UW 
46. Zjednoczenie Pozytywni w Tęczy