Służba Więzienna powoła zespół, który zbada sytuację osadzonych osób transpłciowych

Sytuacja osadzonych osób transpłciowych w Polsce ma szansę się poprawić. Służba Więzienna deklaruje, że powoła zespół, którego zadaniem będzie zbadanie sytuacji osadzonych osób transpłciowych oraz wypracowanie rozwiązań zapewniających im odpowiednie warunki odbywania kary. Ta deklaracja Dyrektora Generalnego Służby Więziennej to skutek wyroku  m.in.  ETPCz w sprawie W.W. przeciwko Polsce, interwencji Zastępcy RPO i aktywnych działań KPH.

Sytuacja osadzonych osób transpłciowych łamie Europejską Konwencję Praw Człowieka

11 lipca 2024 r. zapadł wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie W.W. przeciwko Polsce (Transpłciowa kobieta złożyła skargę przeciwko Polsce. Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł w sprawie W.W.), w którym ETPCz stwierdził, że uniemożliwienie transpłciowej osadzonej dostępu do terapii hormonalnej stanowi naruszenie art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (czyli prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego). Uznał także, że skarżąca, jako osoba pozbawiona wolności, będąca w procesie uzgodnienia płci, wymaga szczególnej ochrony ze strony administracji zakładu karnego.

Sprawa W.W. przeciwko Polsce ilustruje szeroki problem systemowy dotyczący wielu osadzonych osób transpłciowych. Lipcowy wyrok ETPCz jest sygnałem dla polskich władz, w szczególności dla Służby Więziennej, do podjęcia kroków zmierzających do zbadania i poprawy sytuacji osadzonych osób transpłciowych poprzez m.in. zapewnienie niezbędnej opieki medycznej i bezpieczeństwa. Powyższe może być osiągnięte poprzez kompleksowe szkolenia dla funkcjonariuszy i funkcjonariuszek Służby Więziennej oraz wypracowanie wytycznych związanych z bezpieczeństwem i ochroną przed dyskryminacją. Poprawiłyby one sytuację wszystkich osób osadzonych, nie tylko osób transpłciowych.

O tym KPH rozmawiało z Podsekretarzynią Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, Marią Ejchart oraz zastępczynią Dyrektora Generalnego Służby Więziennej, płk. Renatą Niziołek (Nowa jakość – KPH w Ministerstwie Sprawiedliwości). Podczas tego spotkania, KPH zwróciło uwagę także na konieczność wypracowania niezbędnych regulacji w celu zapewnienia bezpieczeństwa transpłciowym osadzonym. 

Stanowisko Służby Więziennej

Kwestia sytuacji osób transpłciowych przebywających w zakładach karnych i aresztach śledczych jest ważna dla Rzecznika Praw Obywatelskich. W ostatnim czasie, Zastępca RPO Wojciech Brzozowski zwrócił się do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej, płk. Andrzeja Pecki z oficjalnym zapytaniem o implementację wspomnianego wyroku ETPCz. Zobacz więcej w komunikacie BRPO: Traktowanie osób transpłciowych w więzieniach i aresztach. Odpowiedź Służby Więziennej.

W odpowiedzi na pytanie Zastępcy RPO, Dyrektor Generalny Służby Więziennej potwierdził, że funkcjonariusze_szki zapoznały się z wyrokiem ETPCz. Uznał konieczność zapewnienia bezpieczeństwa i odpowiedniej opieki “psychologicznej, wychowawczej i medycznej” osadzonym osobom transpłciowym za istotną i w pełni wpisującą się w zasadę indywidualizacji, która przyświeca wykonywaniu kary.  

Ponadto, w Centralnym Zarządzie Służby Więziennej powołany zostanie specjalny interdyscyplinarny zespół. Jego głównym zadaniem będzie przeanalizowanie sytuacji osadzonych osób transpłciowych oraz wypracowanie rozwiązań zmierzających do poprawienia warunków odbywania przez nie kary pozbawienia wolności. 

Ta deklaracja to bardzo ważny krok ku poprawie sytuacji osadzonych osób transpłciowych. Mamy nadzieję, że będzie to prawdziwie interdyscyplinarny zespół, w którym znajdą się praktycy_czki, prawnicy_czki doświadczone w reprezentowaniu osób osadzonych w podobnych sprawach, eksperci_tki, a także osoby przedstawicielskie organizacji społeczeństwa obywatelskiego. KPH będzie obserwować sprawę i angażować się w prace zespołu.