A miało być tak pięknie… Społeczność LGBT+ zawiedziona po roku rządów Tuska

Koalicja Obywatelska w kampanii parlamentarnej składała ambitne obietnice społeczności LGBT+: wprowadzenie związków partnerskich w 100 dni, ochronę przed przestępstwami z nienawiści i otwarty dialog z organizacjami społecznymi. Jak rząd wywiązał się z obietnic? Projekty ustaw są, ale do czytania w parlamencie jeszcze długa droga. Dialog z rządem, z małymi wyjątkami, to raczej polityka zamkniętych drzwi, listów bez odpowiedzi i „zabawa” w głuchy telefon. Spodziewali_łyśmy się więcej, a jest… rozczarowanie.
Czas na czyny, nie słowa!
Po roku rządów koalicji społeczność LGBT+ ocenia działania rządu jako niewystarczające i rozczarowujące. Choć zapowiadano zmiany, wciąż czekamy na realne kroki, które miałyby na celu poprawę sytuacji osób LGBT+ w Polsce. Społeczność czuje się ignorowana – oczekujemy nie tylko dialogu, ale przede wszystkim szybkich zmian ustawowych, na które czekamy już od 20 lat. KPH i inne organizacje pozarządowe domagają się prawdziwego dialogu i polityki otwartych drzwi oraz dotrzymywania słowa i włączenia w proces legislacyjny. Niezrealizowane obietnice, jak brak ochrony przed transfobią w Kodeksie karnym, to tylko część zawiedzionych nadziei. Doceniamy niektóre działania, które wykonał rząd, ale zmiany uważamy za niewystarczające i zbyt wolne. Czas na działania, a nie kolejne obietnice!
Co do poprawy?
Społeczność miała duże nadzieje, jednak właściwie żadna wyczekiwana ustawa nie weszła w życie.
Ustawa o związkach partnerskich (Jest projekt ustawy o związkach partnerskich!):
- Chcemy równości małżeńskiej!
Społeczność LGBT+ oczekuje wprowadzenia równości małżeńskiej, związki partnerskie to zachowawcze, przestarzałe i nieodpowiadające na potrzeby społeczności rozwiązanie tymczasowe.
- Miało być w 100 pierwszych dniach rządu
Koalicja Obywatelska obiecywała związki partnerskie w ciągu pierwszych 100 dni rządów – minął rok a ustawa nie była czytana w parlamencie.
- Rodziny z dziećmi za burtą
Rządzący zawodzą rodziny tęczowe z dziećmi. Projekt ustawy nie daje możliwości przysposobienia wewnętrznego dziecka partnera czy partnerki.
- Niedogadani koalicjanci
Miesiącami społeczność LGBT+ obserwowała przepychanki słowne i telewizyjne negocjacje kształtu ustawy pomiędzy PSL, a Ministrą Kotulą. Zabrakło liderstwa premiera Tuska, aby uzgodnić wspólne stanowisko rządu wewnątrz gabinetów ministerialnych, a nie w programach telewizyjnych.
Nowelizacja Kodeksu karnego (Nowelizacja Kodeksu karnego):
- Priorytet, ale czy na pewno?
Podobnie jak ustawa o związkach partnerskich, zmiany w Kodeksie karnym miały być priorytetem rządu, jednak przez rok nie wyszła z Parlamentu.
- Znikający projekt
W maju 2024 projekt ustawy o zmianach w Kodeksie karnym miał być uchwalony przez Radę Ministrów, co wiemy z Twitta KPRM-u, w którym jest informacja o przyjęciu projektu ustawy. Twitt jednak po pół godziny znika i pojawia się kolejny, w którym wśród przyjętych projektów ustaw, tego projektu już nie ma. Co się wydarzyło na posiedzeniu? Podobno PSL zablokował projekt, nie zgadzając się na włączenie tożsamości płciowej jako przesłanki chronionej przed przestępstwami z nienawiści. Przez kolejne miesiące nie ma żadnych informacji, co z projektem się dzieje, aż do 24 października, kiedy projekt w zmienionym kształcie, już bez tożsamości płciowej zostaje opublikowany.
- 5 dni na konsultacje społeczne
Organizacjom społecznym na konsultacje dano aż… 5 dni. Ustawowo, ten termin powinien wynosić 14, ale jak dowiadujemy się z uzasadnienia tej decyzji, wynikała ona z chęci szybkiego procedowania projektu. Po 4 miesiącach zamrożenia prac rządu nad projektem brzmi mało wiarygodnie.
- Osoby transpłciowe bez ochrony
Rząd usuwa z projektu ochronę przed przestępstwami z nienawiści dla osób transpłciowych, mimo że jest to grupa najbardziej narażona na tego typu przestępstwa. Wg danych z Raportu o sytuacji społecznej osób LGBT+ w Polsce, prawie co piąta (18,7%) osoba transpłciowa doświadczyła przemocy fizycznej motywowanej uprzedzeniami.
Nie tylko ustawy! Z 52 propozycji, tylko jedna wchodzi w życie
Po 8 latach homofobicznych i transfobicznych rządów PIS, wiele instytucji publicznych zamieniło się w narzędzia opresji społeczności LGBT+. Aby ten trend odwrócić i zapewnić większą ochronę osób LGBT+ KPH wraz z organizacjami LGBT+ przygotowało listę 52 zmian, które można wprowadzić bez konieczności zgody parlamentu. Chodzi o różnego rodzaju wytyczne, regulaminy i rozporządzenia. W marcu KPH wysłało listy do wszystkich ministerstw z prośbą o spotkanie i rozmowę o propozycjach. Odpowiedź pojawiła się jedynie od Ministerstwa Sprawiedliwości i to tam została wprowadzona jedyna zmiana z naszej listy 52 postulatów. 16 października 2024, weszło w życie rozporządzenie zmieniające regulamin urzędowania sądów powszechnych, w efekcie którego sprawy o ustalenie płci zostały dodane do katalogu spraw traktowanych priorytetowo.
Wielokrotnie też spotykamy się z brakiem partnerstwa ze strony rządu – drzwi niektórych ministerstw są nadal dla nas zamknięte, a listy organizacji pozarządowych są ignorowane. Tak jak przy projekcie dotyczącym związków partnerskich Ministra Kotula organizowała spotkania ze stroną społeczną, tak przy okazji prac nad nowelizacją Kodeksu karnego nie widzimy chęci dialogu. Spotykamy się również z licznymi odmowami czy ignorowaniem rozmów ze strony koalicjanta, PSL-u.
Możliwości obecnego rządu
Wielokrotnie o tym wspominałyśmy, potwierdza to wiele danych i nie mamy wątpliwości, że polskie społeczeństwo jest gotowe na pro-równościowe zmiany. Poparcie dla związków partnerskich na początku rządów Tuska było wysokie i utrzymuje się na wysokim poziomie (ok. 60%) przez cały rok.
W zeszłorocznym wyroku Przybyszewska i in. przeciwko Polsce, z 12 grudnia 2023 roku (Trybunał w Strasburgu nakazał Polsce uznanie praw par osób tej samej płci) Europejski Trybunał Praw Człowieka stwierdził, że brak zapewnienia przez Polskę prawnej ochrony i uznania związkom par osób tej samej płci stanowi naruszenie Konwencji.
ETPCz potwierdził to również w kolejnym wyroku w sprawie Formela i in. przeciwko Polsce z września 2024 roku (2:0 dla związków partnerskich – Polska po raz kolejny przegrywa w ETPCz). To jasne sygnały dla polskiego rządu, że aby sprostać międzynarodowym minimalnym standardom praw człowieka, należy wprowadzić przynajmniej związki partnerskie!
Od 2020 roku, Polska zajmuje ostatnie miejsce w tęczowym rankingu ILGA Europe, Rainbow Map & Index, który analizuje poziom ochrony prawnej osób LGBT+ w danym kraju (Polska po raz kolejny najbardziej homofobicznym krajem Unii Europejskie). Jest to kolejny dowód na to, że:
- Polska nie może być dłużej ostatnia!
- wartości europejskie (tak ważne w sferze deklaracji dla rządu) to też przestrzeganie praw człowieka osób LGBT+;
- ten ranking powinien być kolejnym impulsem do zmian – Polska nie może być dłużej na ostatnim miejscu w UE, a ochrona praw człowieka osób LGBT+ to nieodłączna część wartości europejskich.
Jakie pozytywy?
Doceniamy działania, które są podejmowane przez rząd i polityków_czki koalicji rządzącej. Widzimy zmianę polegającą na możliwości dialogu z niektórymi parlamentarzyst_kami oraz członkami i członkiniami Rady Ministrów, doceniamy słowa wsparcia i przeprosiny, jednak jak wskazał w notatce po wizycie w Polsce niezależny ekspert ONZ IE SOGI (Ekspert ONZ wzywa do podjęcia szybkich i zdecydowanych działań na rzecz ochrony osób LGBT): symboliczne gesty są ważne, jednak nie zastąpią one konkretnych działań.
Zmiany, które uważamy za pozytywne:
- dwa rządowe projekty pro-równościowych ustaw – związki partnerskie i ochrona przed przestępstwami z nienawiści. Są to pierwsze w historii projekty ustaw dotyczące równości LGBT+, procedowane ścieżką rządową,
- koniec hejtu na społeczność LGBT+ w publicznych mediach,
- zmiana rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości Regulamin Urzędowania Sądów Powszechnych (Sprawy o ustalenie płci będą traktowane priorytetowo) – dzięki temu sprawy o uzgodnienie płci są traktowane jako pilne, jest możliwość, aby osoba transpłciowa usiadła razem z rodzicami podczas rozprawy;
- walka z mową nienawiści i czynami z nienawiści znalazły się w umowie koalicyjnej (pkt. 7)
- dialog i otwartość na współpracę Ministry ds. Równości Katarzyny Kotuli.
Kolejny raz powtarzamy – Polska jest gotowa na zmiany!
Koalicja rządząca została wybrana również głosami osób LGBT+ i osób sojuszniczych! To m.in. dzięki działaniom organizacji pozarządowych frekwencja była rekordowo wysoka. Liczne badania pokazują, że Polki i Polacy są gotowi_e na Polskę równych praw, m.in:
- po raz pierwszy w historii, więcej niż połowa ankietowanych osób opowiedziała się za związkami partnerskimi dla par osób tej samej płci (CBOS, lipiec 2024);
- czerwcowe badanie IPSOS Pride wykazało, że 67% osób jest za związkami partnerskimi;
- wśród elektoratu Koalicji rządzącej poparcie jest jeszcze wyższe, np. według październikowego badania United Survey dla DGP i RMF FM 94,1% wyborców_czyń koalicji rządzącej jest za związkami partnerskimi.
Najwyższy czas działać – mamy nadzieję i będziemy o to zabiegać, by prawdziwe zmiany zostały wprowadzone przez rząd w 2025 roku.
Tagi
Zobacz również
Newsletter KPH
Zapisz się na nasz newsletter, a my zadbamy o to, żeby docierały do Ciebie bieżące informacje nt. działań naszej organizacji.