“Strefy wolne od LGBT” przeszły dziś do historii!

Na dzisiejszej sesji Rady, powiat łańcucki uchylił ostatnią dyskryminującą Samorządową Kartę Praw Rodzin. Po 6 latach od pojawienia się pierwszej uchwały wymierzonej w społeczność osób LGBT+, upadła ostatnia z nich. Tym samym zamyka się mroczny rozdział w historii polskiej samorządności, w którym możliwa była jawna dyskryminacja osób LGBT+ w życiu publicznym.

⅓ terytorium Polski objęta “strefami”

W 2019 roku, w odpowiedzi na Deklarację LGBT+ przyjętą przez Prezydenta m.st. Warszawy, Rafała Trzaskowskiego, liczne gminy, samorządy, a nawet województwa, przyjmowały uchwały przeciwko “ideologii LGBT”, napisane przez Ordo Iuris Samorządowe Karty Praw Rodzin oraz inspirowane dwoma powyższymi, dyskryminujące uchwały wymierzone w osoby LGBT+. Monitorowaniem “stref” jako pierwszy zajął się Atlas Nienawiści. Zgodnie z ustaleniami aktywistów, w szczytowym momencie w połowie 2020 roku obowiązywały 104 takie uchwały, a ich zasięg obejmował ponad ⅓ terytorium Polski. 

Rezolucja Parlamentu Europejskiego – duża nadzieja, powolny efekt

W grudniu 2019 roku Parlament Europejski przyjął rezolucję ws. uchwał anty-LGBT (patrz: Europarlament przyjął rezolucję ws. uchwał anty-LGBT) wzywającą Polskę do zaprzestania działań dyskryminujących 2 osoby LGBT+. Przyjmując rezolucję, PE wskazał Polsce właściwy kierunek, jednak mimo naszej nadziei, że ,,strefy wolne od LGBT” znikną po jej ogłoszeniu automatycznie, tak się nie stało. Dopiero w 2025 roku upadły ostatnie 3 Samorządowe Karty Praw Rodzin, wszystkie 3 na Podkarpaciu, które jest bastionem poprzedniej władzy. 

Dyskryminacja = brak funduszy europejskich

Najważniejszym punktem rezolucji okazał się apel PE do Komisji Europejskiej o kontrolę, czy samorządy otrzymujące środki unijne podjęły dyskryminujące uchwały. W skutek działań rzeczniczych KPH i innych organizacji pozarządowych w Komisji Europejskiej, udało się wprost powiązać mechanizm przyznawania funduszy europejskich z zasadą równości szans i niedyskryminacji oraz innymi zapisami Europejskiej Karty Praw Podstawowych. W nowej perspektywie finansowej funduszy europejskich, która rozpoczęła się w 2020 roku, na polskich beneficjentach funduszy (m.in. samorządach) spoczął obowiązek wykazania, że nie podejmują oni dyskryminujących działań. Tym samym, gminy, powiaty i województwa, które chciały dostać unijne pieniądze, nie mogły jednocześnie posiadać uchwał anty-LGBT.

Koalicja “Equality Watch” pilnuje funduszy w ,,strefach”

Wspólnie z 12 organizacjami pozarządowymi z całej Polski, powołałyśmy do życia Koalicję na Rzecz Równych Praw “Equality Watch”. Aktywnie pracując w komitetach monitorujących przyglądałyśmy się, które z samorządów posiadających  dyskryminujące uchwały otrzymały lub starały się o środki z UE. Kilkukrotnie reagowałyśmy na nieprawidłowości składając zawiadomienia do prokuratury (patrz: Dolny Śląsk, Podkarpacie – gminy i powiaty, które utrzymują Samorządowe Karty Praw Rodzin zgłoszone do prokuratury), powiadamiając Komisję Europejską, informując rzeczników funduszy europejskich i Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, wreszcie – składając skargę do Komisji Europejskiej (patrz: Skarga do Komisji Europejskiej – podkarpacki Urząd Marszałkowski nie przestrzega prawa UE. Równolegle Rzecznik Praw Obywatelskich wnosił skargi do sądów administracyjnych, które stwierdzały nieważność uchwał przeciwko ,,ideologii LGBT”. 

Samorządowe Karty Praw Rodzin utrzymały się dłużej

Uchwały ,,przeciwko ideologii LGBT” posługiwały się mową nienawiści i wprost nawoływały do wykluczenia społecznego osób LGBT+, dlatego upadły jako pierwsze. Samorządowe Karty Praw Rodzin autorstwa Ordo Iuris wykluczały w bardziej zawoalowany sposób, przez co walka z nimi była o wiele trudniejsza. Dwa lata po upadku ostatnich, zaskarżonych przez RPO uchwał ,,przeciwko ideologii LGBT”, w prokuraturach, urzędach i ministerstwach wciąż pojawiały się wątpliwości co do tego, czy karty mają dyskryminujący charakter. W takich sytuacjach osoby i organizacje z “Equality Watch” interweniowały.

Olga Pawłowska-Plesińska ze Stowarzyszenia Kampania Przeciw Homofobii, koordynatorka pracy Koalicji “Equality Watch”:

Od 2022 roku wysłaliśmy setki pism do urzędów marszałkowskich, władz gminnych i powiatowych, rozesłaliśmy dziesiątki informacji prasowych, pojawialiśmy się na posiedzeniach komitetów monitorujących, bywaliśmy w sekretariatach urzędów i w gabinetach w ministerstwach, spotykaliśmy się ze sprzyjającymi nam osobami w samorządach, składaliśmy zawiadomienia do prokuratury i skargi do Komisji Europejskiej. Często mieliśmy poczucie, że odbijamy się od ściany, a nasza praca nie przynosi rezultatów. Dziś świętujemy sukces, udało nam się doprowadzić do uchylenia wszystkich “stref wolnych od LGBT”. Konsekwentna praca wielu osób i organizacji doprowadziła do zamierzonego celu.

Czy to koniec działań KPH w funduszach europejskich?

Olga Pawłowska-Plesińska: Upadek ostatniej strefy wolnej od LGBT nie oznacza, że przestajemy uważnie obserwować przyjmowane przez samorządy uchwały, będziemy to robić dalej. Planujemy również dzielić się wiedzą na temat zastosowania mechanizmu przyznawania funduszy europejskich do walki z dyskryminacją innych grup osób. Niezmiennie zależy nam na tym, żeby każda osoba czuła się w Polsce bezpiecznie. 

Organizacje należące do “Equality Watch”: 

• Atlas Nienawiści
• Stowarzyszenie Fabryka Równości
• Fundacja Akceptacja
• Stowarzyszenie Instytut Równości
• Stowarzyszenie Kampania Przeciw Homofobii
• Stowarzyszenie Lambda Szczecin
• Stowarzyszenie Marsz Równości Lublin
• Marsz Równości w Rzeszowie
• Stowarzyszenie My, Rodzice
• Stowarzyszenie Tęczówka 
• Federacja Znaki Równości
• Fundacja Wiara i Tęcza