Światowe Stowarzyszenie Lekarzy o Osobach Transpłciowych

Niezależna i największa organizacja lekarska na świecie, zrzeszająca krajowe organizacje z ponad 100 państw wydała oświadczenie dotyczące osób transpłciowych. Dwie polskie instytucje – Naczelna Izba Lekarska oraz Polskie Towarzystwo Lekarskie – są organizacjami członkowskimi.

Światowe Stowarzyszenie Lekarzy (WMA) utworzono dla zapewnienia niezależności lekarzy, umożliwienia swobodnej komunikacji jej członków, aktywnej współpracy w celu osiągnięcia konsensus w sprawach etyki lekarskiej i kompetencji zawodowych oraz promowania wolności zawodowej lekarzy na całym świecie.

Oświadczenie przyjęte przez Zgromadzenie Ogólne World Medical Association, Moskwa (Rosja), październik 2015

WSTĘP

W większości kultur, płeć danej osoby jest przypisywana w chwili narodzin, w zgodzie z podstawowymi fizycznymi cechami płciowymi. Oczekuje się, że osoby będą się identyfikować przypisaną im płcią (tożsamość płciowa) i zachowywać się według określonych norm kulturowych, które są silnie z płcią związane (ekspresja płciowa). Tożsamość płciowa i ekspresja płciowa składają się na pojęcie „gender” (płeć społeczno-kulturowa).

Istnieją osoby, które doświadczają takich przejawów płci (gender), które nie spełniają przypisywanych im typowo w momencie narodzin oczekiwań. Termin „transpłciowość” odnosi się do ludzi, którzy doświadczają niezgodności płci. Niezgodność jest rozumiana jako niedopasowanie płci przypisanej przy urodzeniu do płci (gender) odczuwanej przez osobę w późniejszym życiu.

Przyznając, że jest to złożony problem etyczny, WMA chciałoby potwierdzić kluczową rolę lekarzy w świadczeniu doradztwa osobom transpłciowym i ich rodzinom w zakresie pożądanego leczenia. Stowarzyszenie wydaje to oświadczenie z intencją stworzenia wytycznych dla relacji pacjent-lekarz. Wytyczne powinny umożliwić lekarzom podniesienie swoich kompetencji i wiedzy o problemach zdrowotnych jakie spotykają osoby transpłciowe, a także wzmocnienie wrażliwości wobec osób transpłciowych.

Wśród osób transpłciowych są ludzie, którzy pomimo posiadania wyraźnie określonej płci fizycznej, starają się całkowicie zmienić swoje pierwotne i wtórne cechy płciowe, a także rolę płciową, aby żyć jako członek/członkini przeciwnej płci (osoby transseksualne). Inni wybierają określenie ich płci (gender) jako nieobjęte podziałem na płeć żeńską i męską (genderqueer). Parasolowy termin „transpłciowość” jest próbą opisania tych grup bez stygmatyzacji lub patologizacji. Jest on również stosowany jako pozytywne określenie własnej identyfikacji. To oświadczenie nie odnosi się szczegółowo do osób, które jedynie noszą stroje przypisane do płci przeciwnej (transwestytyzm), ani do osób, które urodziły się z fizycznymi cechami obu płci (osób interpłciowych). Jednakże, istnieją osoby transwestytujące oraz i osoby interseksualne, które identyfikują się jako osoby transpłciowe. Bycie transwestytą / transwestytką lub osobą interpłciową nie wyklucza bycia jednocześnie osobą transpłciową. Wreszcie, ważne jest, aby podkreślić, że transpłciowość dotyczy tożsamości płciowej, i musi być rozpatrywana niezależnie od orientacji seksualnej danej osoby.

Mimo że transpłciowość, sama w sobie, nie implikuje jakichkolwiek problemów psychicznych, osoby transpłciowe mogą wymagać doradztwa, które pomaga im zrozumieć ich własną płeć (gender) oraz poradzić sobie ze złożonymi wyzwaniami społecznymi, na których oddziaływanie mogą być narażone. Podręcznik Diagnostyczny i Statystyczny Zaburzeń Psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM-5, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) używa terminu „zespół dezaprobaty płci” (gender dysphoria)  w celu klasyfikowania ludzi, którzy doświadczają istotnego klinicznie cierpienia wynikającego z niezgodności płci (gender).

Dowody wskazują, że leczenie za pomocą hormonów płciowych lub zabiegów chirurgicznych może być korzystne dla osób z wyraźnym
i trwałym zespołem dezaprobaty płci, które wymagają korekty płci. Jednak osobom transpłciowym często odmawia się dostępu do odpowiedniej i przystępnej opieki zdrowotnej (np. do hormonów płciowych, przychodni lekarskich, ochrony zdrowia psychicznego) z powodu, między innymi, polityki ubezpieczycieli zdrowotnych i krajowych systemów świadczeń zabezpieczenia społecznego lub braku klinicznych i kulturowych kompetencji wśród świadczeniodawców. Osoby transpłciowe mogą być bardziej skłonne do rezygnacji z opieki zdrowotnej ze względu na obawy przed dyskryminacją.

Osoby transpłciowe są często zawodowo i społecznie poszkodowane oraz doświadczają dyskryminacji bezpośredniej i pośredniej, jak
i przemocy fizycznej. Oprócz odmawiania równych praw obywatelskich, przepisy antydyskryminacyjne, które chronią inne grupy mniejszościowe, mogą nie obejmować osób transpłciowych. Doświadczanie wykluczenia i dyskryminacji może mieć negatywny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne.

ZALECENIA

• WMA podkreśla, że ​​każdy ma prawo do ustalenia własnej płci i uznaje różnorodność możliwości w tym zakresie.
• WMA wzywa lekarzy do przestrzegania prawa każdej jednostki do samookreślenia w odniesieniu do płci.
• WMA twierdzi, że niezgodność płciowa nie jest sama w sobie zaburzeniem; jednak może prowadzić do dyskomfortu lub niepokoju, który jest określany jako zespół dezaprobaty płci (DSM-5).
• WMA potwierdza, że ogólnie rzecz biorąc, każda procedura zdrowotna lub zabieg leczniczy związany ze statusem transpłciowej jednostki, np. interwencje chirurgiczne, leczenie hormonalne lub psychoterapia, wymaga świadomego i swobodnego wyrażenia zgody pacjenta/pacjentki.
• WMA nalega, by dołożyć wszelkich starań, aby indywidualna, profesjonalna, interdyscyplinarna i niedroga opieka zdrowotna (w tym terapia mowy, leczenie hormonalne, zabiegi chirurgiczne i opieka psychatryczna) dostępna była dla wszystkich ludzi, którzy doświadczają niezgodności płci, w celu zmniejszenia lub zapobiegania wyraźnemu zespołowi dezaprobaty płci.
• WMA wyraźnie odrzuca wszelkie formy przymusowego leczenia i wymuszonej modyfikacji zachowania. Opieka zdrowotna dla osób transpłciwych powinna mieć na celu uzyskanie jak najlepszej możliwej jakości życia. Krajowe stowarzyszenia medyczne powinny podjąć działania w celu identyfikacji i walki z barierami w dostępie do opieki.
• WMA wzywa do zapewnienia odpowiedniego szkolenia eksperckiego dla lekarzy na wszystkich etapach ich kariery, aby możliwe było je rozpoznawanie i unikanie praktyk dyskryminacyjnych oraz zapewnienie odpowiedniej i wrażliwej opieki zdrowotnej dla osób transpłciowych.
• WMA potępia wszelkie formy dyskryminacji, stygmatyzacji i przemocy wobec osób transpłciowych i apeluje o odpowiednie środki prawne w celu ochrony ich równych praw obywatelskich. Lekarze, jako wzór do naśladowania, powinni stosować swoją wiedzę medyczną do zwalczania uprzedzeń w tej kwestii.
• WMA podtrzymuje swoje stanowisko, że żadna osoba, bez względu na płeć, pochodzenie etniczne, status społeczno-ekonomiczny, schorzenia lub niepełnosprawności, nie powinna być poddawana przymusowej lub wymuszonej sterylizacji (Oświadczenie WMA
  o Przymusowej i Wymuszonej Sterylizacji). Obejmuje to także sterylizację jako warunek uznania korekty płci w oficjalnych dokumentach osobistych.
• WMA zaleca, aby rządy krajowe utrzymywały ciągłe zainteresowanie prawem do ochrony zdrowia osób transpłciowych poprzez prowadzenie badań usług zdrowotnych na poziomie krajowym oraz wykorzystywanie tych wyników w rozwoju polityki zdrowotnej. Celem powinien być responsywny system opieki zdrowotnej, który zaspokaja potrzeby każdej osoby transpłciowej i identyfikuje najlepsze możliwości leczenia dla tej osoby.

Oryginał oświadczenia w języku angielskim.

Tłumaczenie nie jest oficjalną wersją oświadczenia.