Annual Review 2025 – raport ILGA-Europe o sytuacji osób LGBT+

Mowa nienawiści wobec osób LGBT+ staje się coraz bardziej powszechna w debacie publicznej, ale jednocześnie rośnie społeczne poparcie dla zmian pro-równościowych – wynika z raportu Annual Review 2025 opublikowanego przez ILGA-Europe. Kolejny rok z rzędu KPH brało udział w konsultacjach raportu. Jak na tle innych krajów wypada Polska?

Annual Review, czyli “Annual Review of the Human Rights Situation of lesbian, gay, bisexual, trans and intersex people in Europe and Central Asia”  to coroczna analiza ILGA-Europe dotycząca sytuacji praw człowieka osób LGBT+ w Europie i Azji Centralnej, obejmująca 54 kraje i dokumentująca kluczowe zmiany w polityce, prawodawstwie oraz ogólnej sytuacji społeczności LGBT+. Tegoroczny raport odnosi się do wydarzeń z 2024 roku. 

Mowa nienawiści coraz bardziej „normalna”?

Raport pokazuje niepokojący trend wzrostu mowy nienawiści wobec osób LGBT+ w debacie publicznej. W Albanii i Włoszech konserwatywne koalicje obarczają osoby LGBT+ winą za rozpad wartości rodzinnych i destabilizację społeczeństwa. Co gorsza, aż w 7 krajach pojawiły się propozycje zakazu „propagandy LGBT+”, co może ograniczać prawa osób queerowych. W szczególności mowa nienawiści dotyczy osób transpłciowych i interpłciowych, co mocno wpisuje się w ogólnoświatowe narracje prawicowo-populistyczne. Jednak, co pozytywne, w wielu krajach widoczny jest prawdziwy opór przeciwko tym tendencjom – organizacje społeczeństwa obywatelskiego na Litwie, w Mołdawii, Rumunii i Hiszpanii organizują się, żeby przeciwdziałać mowie nienawiści w dyskursie publicznym.

Przemoc i brak ochrony

Wzrost liczby przestępstw z nienawiści odnotowano w wielu krajach, szczególnie alarmująco w Belgii, Francji i Chorwacji. Raport zwraca także uwagę na nadużycia ze strony policji – przypadki przemocy i dyskryminacji wobec osób LGBT+ zgłoszono m.in. w Białorusi, Kazachstanie, Kirgistanie, Rosji, Tadżykistanie, Turcji i Turkmenistanie.

Działania prorównościowe i przeciwdziałanie dyskryminacji

Raport stwierdza, że polityki i poziom ochrony różnią się w zależności od kraju, jednak nigdzie nie wystąpił zauważalny wzrost poziomu instytucjonalnej ochrony osób LGBT+ przed dyskryminacją.

Społeczeństwo mówi: „TAK” równości

Choć polityki równościowe nie nadążają za zmianami społecznymi, raport zauważa wzrost poparcia dla praw osób LGBT+. W Ukrainie aż 70% społeczeństwa chce równych praw dla osób LGBT+, podobne tendencje widać w Estonii, Chorwacji i na Węgrzech.

Polska w Annual Review 2025

Podobne tendencje widoczne są także w Polsce. Jak wynika z raportu, w Polsce obecne są dwa kierunki:

• Rosnące poparcie społeczne dla związków partnerskich w sondażach
• Wzmożone działania organizacji anty-LGBT, zwłaszcza wobec transpłciowej młodzieży

W rozdziale poświęconym Polsce wspomniano m.in. o:

• pracach nad Kodeksem karnym
• związkach partnerskich – rosnące wsparciu dla związków partnerskich, pozytywne sondaże, wyroki ETPCz. 
• rankingu szkół przyjaznych osobom LGBT+, ale także o działaniu Ordo Iuris i przewodniku dla dyrektorów szkół;
• uchyleniu uchwały przeciwko ideologii LGBT w gminie Mordy, 
• więziennictwie i osadzonych osobach transpłciowych w kontekście wyroku W.W. przeciwko Polsce i interwencji RPO i Dyrektora Generalnego Służby Więziennej; 
• o tęczowych maryjkach i skardze nadzwyczajnej Ziobry, która mimo cofnięcia jej przez Bodnara, nie sprawiła, że Sąd Najwyższy umorzył postępowanie.

ILGA-Europe zwraca uwagę, że Polska, podobnie jak inne kraje regionu, potrzebuje konkretnych działań na rzecz równości – symboliczne gesty już nie wystarczą. Raport ze strony Polski konsultowała m.in. KPH.

Przeczytaj raport