Niepokojące zmiany w leczeniu HIV

Komentarz KPH nt. dokumentu Polityka Lekowa Państwa 2018-2022

Kampania Przeciw Homofobii wyraża zaniepokojenie w związku z treścią dokumentu Ministerstwa Zdrowia pt. Polityka Lekowa Państwa 2018-2022 w zakresie planowanych zmian finansowania leczenia antyretrowirusowego osób żyjących z HIV.

Aktualnie, zadania z zakresu zapobiegania i zwalczania HIV/AIDS koordynowane są przez Krajowe Centrum ds. AIDS zgodnie z Krajowym Programem Zapobiegania Zakażeniom HIV na lata 2017 – 2021 oraz programem polityki zdrowotnej Ministra Zdrowia „Leczenie antyretrowirusowe osób żyjących z HIV również na lata 2017 – 2021”. Model leczenia i wspierania osób żyjących z HIV w Polsce należy do jednego z najbardziej skutecznych, zorientowanych na pacjenta oraz jest przedstawiany jako dobra praktyka w kontekście międzynarodowym. Pozwala na zapewnienie wysokiej jakości leczenia oraz stanowi ważny aspekt profilaktyki, co jest niezbędne, aby ograniczyć skutki zdrowotne zakażenia dla społeczeństwa. Według danych u ponad 90% osób z HIV leczonych w Polsce, poziom wirusa HIV w surowicy krwi jest niewykrywalny, co praktycznie eliminuje możliwość zakażenia innych osób.

Dokument Polityka Lekowa Państwa na lata 2018-2022 zakłada zagrażającą zmianę systemu refundacji produktów leczniczych, które nie są regulowane przez obowiązującą ustawę refundacyjną poprzez przeniesienie grup leków dotychczas nie objętych całkowitym budżetem na refundację takich jak leki dostępne w ramach Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS do całkowitego budżetu na refundację wraz z odpowiednimi środkami finansowymi.

Przebieg zakażenia HIV wymaga kompleksowego i indywidualnego podejścia do pacjenta_tki, dopasowania schematu terapeutycznego poprzez odpowiednio dopasowaną kombinację leków antyretrowirusowych, a także reagowania na obniżenie skuteczności danej kombinacji leków poprzez jej zmianę. Schemat terapeutyczny musi uwzględniać również choroby współistniejące, interakcje międzylekowe czy indywidualne cechy pacjenta takie jak styl życia. Jak podaje Mateusz Liwski z Polskiej Fundacji Pomocy Humanitarnej „Res Humanae”: “W przypadku HIV w Polsce aktualnie stosowanych jest przeszło sto różnych schematów terapeutycznych” .

Po wejściu proponowanych zmian w zakresie polityki lekowej, istnieje zagrożenie brakiem faktycznej dostępności niektórych leków stosowanych w terapii antyretrowirusowej, a tym samym możliwości prowadzenia terapii dostosowanej do konkretnej osoby. Wpłynie to na zmniejszenie skuteczności leczenia zakażenia HIV i chorób współwystępujących.

Prof. Miłosz Parczewski, prezes Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS, zwraca również uwagę na zagrożenie utratą precyzyjnej kontroli nad leczeniem. Wskazuje, że „bieżący system zapewnia prowadzenie terapii wyłącznie przez wykwalifikowanych specjalistów chorób zakaźnych (…) Teraz robi to około 100 zakaźników szkolonych przez PTN AIDS. Dzięki temu mamy kontrolę nad leczeniem antyretrowirusowym w Polsce. Jeśli ją stracimy, może dojść do sytuacji, że leki przestaną być skuteczne, bo używane nieodpowiednio spowodują wzrost lekooporności”.

Wprowadzenie leków antyretrowirusowych na listę leków refundowanych grozi również wdrożeniem odpłatności za te leki oraz wprowadzeniem recept. Dokument nie precyzuje sposobu finansowania ani dystrybucji leków. Częściowa odpłatność za leki może spowodować ograniczenie dostępności do leków dla osób o niskich dochodach lub znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej.

Wdrożenie recept jest wyjątkowo niepokojące, gdyż osoby żyjące z HIV/AIDS wciąż doświadczają stygmatyzacji i dyskryminacji. Osoby żyjące z HIV niejednokrotnie boją się reakcji otoczenia, co może prowadzić do niepodjęcia bądź zaprzestania terapii. Aktualnie o zakażeniu wie lekarz_rka prowadzący_a, ewentualnie osoby zatrudnione w przychodni. W sytuacji wdrożenia recept, o zakażeniu może dowiedzieć się również farmaceuta czy osoby postronne. Poczucie anonimowości wzmacnia adherencję do leczenia, a planowane zmiany mogą skutkować zmniejszeniem poziom anonimowości i bezpieczeństwa.

Kampania Przeciw Homofobii wyraża również zaniepokojenie pojawiającymi się informacjami na temat braku konsultacji proponowanych zmian ze środowiskiem pacjentów i lekarzy – ekspertów klinicznych.

Zachęcamy również do zapoznania się ze Stanowiskiem „Koalicji 1 Grudnia” – ogólnopolskiej koalicji organizacji pozarządowych działających w obszarze wsparcia osób żyjących z HIV i ich bliskich, rzecznictwa i profilaktyki zakażeń HIV w sprawie propozycji dokumentu „Polityka Polityka Lekowa Państwa 2018-2022”.